اثرات احداث سد برعملکردهای ژئومورفولوژیک رودخانه قشلاق سنندج

چکیده : با احداث سد میزان تولید، ذخیره و حمل رسوب در سیستم تغییر نموده که این امر موجب تغییر در ویژگی های هندسی ، نیمرخ های طولی و عرضی رودخانه، افت و بالاآمدگی بستر و گسترش یا کاهش مناطق سیل گیر در پیرامون رودخانه می گردد. در راستای این پژوهش با مقایسه عکس های هوایی سال 1334 و تصاویر ماهواره ای2010 ویژگی های هندسی محدوده 7 کیلومتری از رودخانه های در بالادست و پایین دست سد قشلاق در شهرستان سنندج بررسی و تحلیل گردید و هم چنین به کمک نقشه های توپوگرافی سال 1354 مدل رقومی ارتفاع منطقه تهیه و با نیمرخ های طولی و عرضی (سال 1389) بالادست سد که از تصاویر ماهواره ای استخراج گردیده مقایسه شد. نتایج این پژوهش که به کمک نرم افزار arc gisانجام شد، نشان می دهد که با احداث سد قشلاق در بالادست (رودخانه های چل گزی و خلیفه ترخان) به علت فرایند رسوبگذاری و روند رو به پایداری رودخانه ، میانگین ویژگی های هندسی رودخانه ها (طول قوس و دره، ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی و شعاع پیچانرود) کاهش یافته است و از شکل مئاندری آن کاسته شده اما در پایین دست سد به علت زلال شدن آب و کاهش بار رسوبی، رودخانه از حالت مستقیم به حالت پیچان رودی تغییر شکل داده است و بر ناپایداری آن افزوده شده. از سوی دیگر با مقایسه نیمرخ های طولی و عرضی از رودخانه های بالادست سد مشخص شد که پروفیل این رودخانه ها در گذر از دوره اول به دوره دوم از v به u تغییر شکل داده اند و دوران جوانی خود را پشت سر نهاده و به مرحله پایداری و پیری نزدیک می شوند. هم چنین به کمک بررسی های میدانی و تصاویر ماهواره ای مشخص شد که عمق بستررودخانه قشلاق در پایین دست پس از احداث سد به طور چشمگیری افزایش یافته اما از عرض بستر کاسته شده و باریک شده است،که این تغییرات به واسطه فرایند فرسایش و توان بالای رودخانه در حفر، کف کنی بستر و کناره های خود روی داده است